Grenzen aan de groei

Als ik mensen vertel over ons kleine huis en onze lage maandlasten, de vele vrije tijd die ik heb, dat ik werk doe dat zo leuk is dat het niet eens als werk voelt... dan merk ik dat ze daar jaloers op zijn. Het is niet mijn doel om mensen jaloers te maken. Ik wil liever mensen inspireren, zodat ze de vrijheid voelen om ook keuzes te maken waar ze gelukkig van worden. Soms houden die keuzes verband met spullen, zoals bij veel mensen in onze maatschappij.

Maar steeds vaker blijkt dat geluk niet te maken heeft met meer spullen, meer salaris of meer auto’s. Er lijkt een tendens van “minder” te ontstaan. Er worden tiny houses gebouwd, Marie Kondo heeft een sterrenstatus met haar visie op ontspullen en zelfs de nieuwste iPhone is kleiner dan de vorige. Waar komt dat vandaan?

Vanuit mijn eigen ervaring ben ik geneigd deze ontwikkeling toe te schrijven aan de overvloed waar we mee te maken hebben. Zelf heb ik altijd grote moeite gehad met keuzes. Hoe meer keuze hoe verlammender. Ik heb veel voorbeelden die mij geholpen hebben om met deze keuzestress om te gaan. Zo ben ik vegetariër geworden op mijn 16e, om de keuze flink te beperken. Noem ik mijzelf nu qualitariër, omdat ik alleen maar voor kwaliteit wil gaan. Ik eet zo min mogelijk vlees, maar als ik vlees eet, is dat het allerbeste, van wilde runderen. Ik koop bijna alles tweedehands in plaats van nieuw, en ik draag alleen jurkjes. Heerlijk weinig keuze.

Groei van de economie, van marktwerking, van globalisering heeft natuurlijk ook als gevolg groei van keuzes. Zelfs als je alleen maar aardbeienjam lust, dan heb je in de gemiddelde supermarkt nog altijd minstens zeven opties. Ik denk dat deze maatschappij van overvloed nu dusdanige vormen heeft aangenomen dat niet alleen maar mensen met een aangeboren gevoeligheid voor keuzestress –zoals ik- het teveel wordt, maar bijna iedereen. En daarom begrenzen we onszelf. Uit keuzemoeheid.

Ik denk dat wat we naar zoeken een zekere overzichtelijkheid is. Als er te veel opties zijn, overzie je de gevolgen van je keuze niet meer. Dat geldt overigens niet alleen voor spullen, ook voor minder tastbare dingen als ervaringen of projecten of bankrekeningen. Wie een te drukke agenda, te veel werk of twintig bankrekeningen heeft, overziet het vaak niet meer. Downsizen, weer zo’n populaire term, hoeft niet alleen met spullen maar kan net zo goed met afspraken, organisaties waar je mee te maken hebt (niet elke verzekering bij een andere aanbieder bijvoorbeeld) of met je vriendenkring.

Ik heb het gevoel dat het beter is als ik minder wil. Als ik dankbaar ben voor wat ik heb. Iets minder eten, iets minder boeken, iets minder projecten, iets minder ambitie. Iets meer dankbaarheid voor de overvloed die er is. Er is niets mis met groei, maar laat het dan een groei zijn in bewustwording, in het besef dat we genoeg hebben. Groei omwille van de groei is immers ook de filosofie van kankercellen.

Voor mij is "groei" een groei in waardering voor onze aarde en in tevredenheid voor wat we hebben. En die groei, die mogen we wat mij betreft oneindig nastreven.